Trabzon‘un tarih ve kültür dolu mahallelerinden Faroz, yıllar önce Günebakış Trabzon Haber yazarı Mustafa Yazıcı’nın kaleme aldığı bir yazıyla yeniden gündeme geldi. Yazıcı, Faroz’un tarihi dokusunu, kültürel birikimini ve bu mahalleden yükselen değerleri detaylarıyla anlatırken, bu kadim bölgenin Trabzon için taşıdığı önemi vurguladı. İşte Mustafa Yazıcı’nın yıllar önce kaleme aldığı yazıya dair detaylar…
TARİHİNİ YENİDEN YAŞAYAN FAROZ
Bütün dünyadaki tarihi taş binalarına bakınız. Hep kültür ve sanatla desteklenerek çirkinlikten kurtarılmışlardır.
Osmanlının üç kıtada 650 sene yaptıkları hep böyledir. Kültür-sanat her şeyi güzelleştirir ve de çok değerlendirir. Fakat işin bir de kitap, belge, tarih, arşiv, folklor ve dernek tarafı vardır ki bu da bir muhitteki halkın medeniliğinin belgesel isbatıdır. FAROZ Mahallesi Trabzon’un deniz sahilinde en eski tarihi mahallelerinden biri olduğuna göre Faroz`a asıl bu yakışırdı.
Trabzon`un tarih ve kültür kaynaklarına baktığımız zaman Trabzonlu cihan hükümdarı muhteşem Kanuni Sultan Süleyman Han zamanında yaklaşık 550 sene önce Trabzon`da esas olarak dokuz adet, ayrıntılı olarak 29 Müslüman mahallesi, 14 gayrimüslim mahallesi vardı ama bunlar çok tarihi mahalleler idi.
Bu tarihi mahalelerden biri FAROZ Mahallesi idi. İşin en önemli tarafı bu mahalle Müslüman Türk mahallelerinden biri idi. Yani bütün dünyaca meşhur olan Trabzon`un, 29 Müslüman Türk mahallesinden biri olmak şerefiyle şereflenmiştir.
O zamanlar bu mahalle 58 hane idi. Beş ile çarparsak yaklaşık 300 kişi civarında bir aile nüfusu eder. Sadece sekiz hanesi yabancılardan oluşmuş idi. Bugün 2015 yılında da bu milliyetçiliği ve Müslümanlığı devam etmektedir.
Eskiden Trabzon`un meşhur deniz fenerlerinden biri bu mahallede idi. Sonradan Rusya`ya kaçırıldı. Farozlular Ruslardan daha zeki ve becerikli olduklarını göstermek için gidip bu fenerin Rusların ruhu bile duymadan Rusya`dan kaçırtıp tekrar Trabzon`a getirmişlerdir.
Kolbastı oyununu da bir psikolojik deşarj oyunu olarak folklorumuza kazandırdıkları gibi, kolcuların mahalleyi bir şikayet üzerine bastıklarında bir barış oyunu olarak resmileştirmişler, barış ve neşe oyunu olarak sunmuşlardır.
Denizciliklerini bilmeyen yoktur. Eski Osmanlıca kaynaklara göre eskiden büyük motorlu gemiler çıkmadan önce ocak şubat mart aylarında kış denizlerinde denizlere açılmak, tehlikeli ve yasaktı.
Fakat, Faroz denizcileri ve gemileri bu yasağa rağmen denizlere açılarak devlete büyük gelirler sağlarlardı. Deniz fırtınalarından, tehlikelerinden hiç kormazlardı. Yabancı denizciler de onları örnek almaya çalışırlar ama onlar gibi başarılı olamazlardı.
Faroz`da her türlü el sanatları mevcuttu. Başta ağ örmeciliği ve kayık yapım sanatı gelmekte idi. Bazıları Trabzon`daki balık ağı dönmeciliğinin Ermenilerden kaldığını söylerler. Trabzon tarihinden habersizlerde.
Rum Kommenlerin beş bin senelik bilinen Trabzon tarihi içinde Trabzon`da kalmaları 1204 ve 1461 yılları arasında olmak üzere sadece 257 senedir. Ağcılığı da kemençe misali bu sürede Trabzonun yerli halkından öğrenmişlerdir.
Milattan sonra yedinci asırda bütün Dünyaca meşhur Dede Korkut Destanları`nın yedi adedi bile Trabzon`da geçmiştir O zamanki O zamanki Trabzon’un hudutları Kastamonu`dan Batum`a kadardı.
Bunlar neden Pontusçu denen gafillerce örtbas edilmektedir? Bugün Kızıldeniz`de ve Van Gölü`nde bile balıkçı motorları olanlarıdır. Şehit ve gazileri ile, sporcuları ve yetiştirdikleri adamlar çok meşhurdur.
Bir yerde kültür sanat, sosyal yardımlaşma ve dayanışma yoksa sadece inatçılık, taşlama ve de cehalet ve magandalık var demektir. Bu nedenle eski adı FARUS olan bu tarihi mahalle, asırdan aşıra Trabzon şivesiyle FAROZ telaffuzu haline gelmiştir. Yanlış değil, halk kültür tercihi gereğidir. İnşaatçılık dahi kültür ve sanatla olursa insan toplumlarını temsil eder.
Sokağın doğusuna Faroz Mahallesi`nin tarihi fotoğrafları, batısına Faroz mahallesinin gelmiş geçmiş meşhur adamlarının dev fotoğrafları takılmıştı. Kadın, erkek, genç ihtiyar, çoluk çocuk derneğin açılışında hazır bulundu. Mahalle tarihini yeniden yaşadı.
Hazırlık çok heyecanlı ve çabuk olduğundan bazı meşhurların unutulduğu belli idi. Mesela. Farozùn deniz pirlerinden rahmetli Muzaffer Bozalioğlu ağa bey. O`nu yıllar evvel televizyonda konuşturmuş, faroz`u ve denizlerdeki hayatını anlattırmıştım.
Bana Farozluların Kızıldeniz ve ve Van gölü`nde bile söz sahibi olduğunu o belgeleriyle göstermişti.
Birde eski meşhur futbolculardan gol kralı olan rahmetli Akrep Celal ağabeyi göremedim. Belki eski fotoğraflarından tanıyamadım. İnşallah Dernek bunları kitaplaştırırdı Faroz ve Farozlular bütün arşivlerde ilmen yer alır. Bu fotoğraflarda kayıkçısından, gemicisine, futbolcusundan, yöneticisine kadar herkes vardı. Derneğin kurucularını kutlamakla onurlandık.
Hatta bir hatıra fotoğrafıda çektirdik. Bana bu töreni haber veren Trabzon Yazarlar Derneği üyemiz ve de Faroz Kültür-Sosyal ve Dayanışma Derneğinin çok değerli Denetleme Kurulu Başkanı eğitimci Osman Tokgöz beydi.
Oda bu fotoğrafta görülmektedir. Fakat beni en çok memnun eden hatıra Osmanlı tören elbiseli Farozlular oldu. Faroz`un ve Farozluların ne biçim asil bir tarih ve kültüre sahip olduklarını burdan anlayınız.
Adeta FAROZ DEMEK TRABZON DEMEKTİR. Çünkü: Ortahisar kale içindeki Trabzon,Faroz kale dışındaki Trabzondur. Hatta eskiden Sotha(Sotka-Hızırbey) ve Gülbahar Mahalleleriyle Trabzon kalelerinin batısını bir bütünlük içinde temsil ediyorlardı. Üçünde de aynı tarih ve kültür çok güçlüdür. Görünce bütün kamuoyu ve okurlarım bana hak verecektir.
