Kanuni Devrinde (1520-1523) dokuz Müslüman mahallesi kayda geçmişti.
1. Cami-i Atik (Eski Cami – Eski Cuma) Mahallesi: Orta Kalede idi. 50 hane idi. Diğer adı Cami-i Kebir Mahallesidır.
2. Bayezid’in şehzadesi Abdullah’ın ( Trabzon Valisi idi) Validesinin mescidi mahallesi: Orta Kalede idi 49 hane idi.
3. Kıssahan Mescidi Mahallesi: Orta kalede idi. 9 hane idi.
4. Hacı Baba Mescidi Mahallesi: Orta Kalede idi. 5 hane idi.
5. Mevlâna şuca Mescid-i Mahallesi: Aşağı kalede idi.27 hane idi.
6. Pazarkapı Mescidi Mahallesi: Aşağı Kalede idi, 16 hane idi.
7. Hüseyin Ağa Mescidi Mahallesi: Saray civarında idi. (Hüseyin Ağa Trabzon Sarayında Hazinedarbaşı idi) 4 hane idi. Sarayın Adı Saray-ı Âmire (Âmire Sarayı) idi.
8. Amasya Mescidi Mahallesi: Çifte Hamam civarında idi. Çifte Hamam Sokaktan bugünkü Ortahisar Müftülüğü’ne dönen sokağın adı “Amasya Camii Sokak” idi. O semtin adı da “Amasya Mahallesi” idi. 1935’li yıllarda camisi yıkılmıştır. 17 hane idi.
9. Cami-i Cedid (Yeni Cami – Yeni Cuma): Mahallesi: Kale şehrinin dışında idi. 22 hane idi.
1534 tarihinde bu mahallelere yeni Müslüman Türk mahalleleri eklenmiştir.
10. Debbağ Hane (Tabahhane – Tabakhane) Mahallesi: 33 hane idi. Kuzey Mahalle idi. Güneydeki 2. Tabakhane Mahallesi ise 36 hane idi.
11. Kemerkaya Sarmaşık Mescidi Mahallesi: 20 Hane idi.
12. Kabak Meydanı (Kavak Meydanı) Mahallesi: (Diger Adı: Hoca Ali Zade Mehmet Çelebi Mescidi Mahallesi) 18 Hane idi.
13. şehre Küstü Mahallesi: Saray civarında idi, 21 kişi idi.
14. Halil Ağa Mescid-i Mahallesi: Diğer adı Yeni Azaplar mahallesi. 10 kişi idi. (Bazı kayıtlarda 10 hane diye kayıtlıdır.)
15Hatuniye İmareti Mahallesi: 106 hane idi.
16. Ahmet Çelebi Mescid-i Mahallesi: 22 kişi idi. (Bazı kayıtlarda 22 hareli der.)
17. Bayramzâde (Bayramoğlu) Mescidi Mahallesi: 25 kişi idi. (25 haneli kaydı da var)
18. Zağnos Paşa Mahallesi: 9 Kişi idi (9 haneli idi kaydı var)
19. Tekür Çayır (Tekfur Çayırı) Mahallesi: 74 hane idi.
20. İskender Paşa Camii Mahallesi: (Diğer adı: Müslüman Cemaatinin Yeni Mahallesi idi) Trabzon dışından gelen müslümanlarca kurulmuştur. 47 hane idi.
21. Hacı Hasan Mahallesi: (Diğer adı: Abdullah Çelebi Mahallesi) 13 kişi idi (13 haneli kaydıda var)
22. Hoca Kasım Mescidi Cemaati Mahallesi: Bezzazistan yanında idi. Irabzon’da meşhur Bezzâz (Bezaz) Ali YAZICI dükkânı çocukları tarafından halâ esnaflığa devam etmektedir.
Not: Bunların hepsinin İmamı, hatibi, müezzini, muhafızı ve kayyımı (görevlileri) var idi.
23.Kındinar Mahallesi: 9 haneli idi. Hristiyanlarla haneli karma mahalle idi.
24. Mağara Mahallesi: 1583 sayımına göre 12 hare idi.
25. Hızır Bey Mahallesi: 40 haneli idi.
26. Faroz (Farus) Mahallesi: Karma bir mahalle idi. 58 Müslüman, 8 Hristiyan hanesi vardı. bugün YALI mahallesi
de denir. İskenderiye ile ilgili kaynaklarda deniz fenerinin adı PHAROS (Faros) diye yazılmıştır.
1876 Tarihli Sâlnâmeye göre Trabzonda 37 mahalle vardı.
27. Saçlı Hoca mahallesi:
28. Saray-ı Atik Mahallesi: Bugün Saray-ı Atik Sokak
Ortahisar eski vilâyet konağının karşısında caddenin kuzeyinde halâ mevcuttur.
29. Hoca Halil Mahallesi: Kanuni’nin Hocasının mahallesidir. Meşhur bir mahalledir. Camisi halâ faaliyettedir. İskenderpaşa çeşmelerinin biti oradadır. Ankara mahreçli kayıtlara göre Kanuni bu mahalledeki Hekimbaşının evinde doğmuştur. Ortahisardan doğum için bu hekim evine götürülmüş olabilir.
30. Çarşı Mahallesi: Çarşı Camiinin olduğu mahalledir. ” Bu mahalle esnafının dürüstlüğüne ödül olarak Trabzon Valisi Hazinedârzâde Osman Paşa 1841 yılında bu camii yaptırmıştır. Meşhur Bedesten de Kuzeyinde, önündedir.
31. Hacı Muhiddin Mahallesi: Diğer Adı Hacı Kasım mahallesidir. Kasım Ağa veya vali Kasım mahallesi de denir. Zira Kasımlar Trabzonda çok idi.
32. Kemerkaya Tuzlu Çeşme Mahallesi
33. Pazarkapı Molla Siyah Mahallesi
34. Boztepe Mahallesi: Kuzeyindekine aşağı Boztepe, Güneyindekine yukarı Boztepe denir.
35. Musa Paşa Mahallesi
36. şirin Hatun Mahallesi
37. Üç Gülle Mahallesi: Üç Gülle Sokak halâ Bahçecik yokuşundaki Sur mahallesinde durur. Üç Gülle de Surda vardır.
38. Bağhane Mahallesi 39Sâdât Mahallesi
40. Çömlekçi Mahallesi: 1553 Tarihli Tahrir Defterine Göre 5 Hane idi.
41. Degirmendere Mahallesi: 17 Hane idi.
Not: Azınlıkların Mahalleleri ise 22 mahalle idi. En başta Ayasofya Mahallesi geliyordu. Mahallelerin bazıları Karma mahallelerdi. Kindinar, Faroz ve Değirmendere mahalleleri gibi. Bazı kayıtlarda 10 hane yerine 10 nefer yazılmıştır. Halbuki Hane, neferlerden oluşur. Azınlıklar, (gayri müslimler) 3 Karma mahalle ile birlikte 22, Müslüman Türkler ve diğer müslümansoylarla birlikte 41 mahalle oluşturmuştu. Toplam 63 mahalleli bir Trabzon vardı. Bu mahalleler merkez mahallelerdi. 20. yüzyıla doğru mahalle sayısı ve de nüfusları çeşitli sebeplerle değişmiştir. Genel olarak merkez nüfusu 50 bin, Genel Trabzon nüfusu | milyon civarında idi. Konumuz harici kaldığı için azınlıkların mahallelerini yazmadık. Fakat nüfusa dahildirler.
1876’lı yıllarda Trabzon nüfusunun 9083’ünü Müslümanlar, Müslümanların W 99’unu da Türkler (Türk Müslümanlar) teşkil ediyordu.” Trabzon çok zengin bir şehir olduğu Milâd öncesinden beri Trabzonda darphane bulunmasından ve para basılmasından bellidir.
Darphanenin Trabzondaki yeri bugünkü Bedesten civarı olduğu; Akçabattaki darphanenin yeri Akçakalenin mahzeni olduğu -yazılı belge olmamasına rağmendilden dile, kulaktan kulağa bugünlere ulaşmıştır.
