Hicri 12.07.1267 tarihli belgede Cemaziyel tarihin 25. Pazartesi günü saat beş sularında Trabzon, Viçe (Fındıklı), Atina (Pazar) ile Batum’da bir zelzele meydana geldiği ancak şehirde herhangi bir hasar olmadığı kaydedilmektedir.? Deprem arşiv kayıtlarında bu olaya ait herhangi bir bilgi bulunamamıştır.
1897 Depremi
Hicri 04.11.1315 tarihli belgede Trabzon ve Ordu’da deprem olduğuna dair Telgraf Nezareti’ne çekilen telgraf yer almaktadır.? Deprem arşiv kayıtlarında bu olaya ait herhangi bir bilgi bulunamamıştır.
1915 Depremi
1915 senesinde Trabzon, Gümüşhane ve Torul’da bir deprem olduğu ancak herhangi bir hasarın meydana gelmediği kaydedilmiştir.* Kayıtlar incelendiğinde, yıl içerisinde Gürcistan, Azerbaycan ve Kars dolaylarında depremler bulunmaktadır. Bu depremlerin Trabzon’da hissedilmiş olması muhtemeldir.
1931 Depremi
1931 tarihli yerel basın arşivinden öğrendiğimiz bu sarsıntı ile ilgili verilen bilgiler şunlardır:
“Şehrimizde Cuma gecesi (31 Temmuz da) alafranga saat 2,30’da şiddetli ve bir saat sonra da hafif olmak üzere iki defa hareketi arz olmuştur.”
1936-1937 Depremi
10.06.1936 tarihli Yeniyol gazetesi haberine göre, 08.06.1936 tarihinde Trabzon’da kısa bir deprem meydana gelmiştir.8 Yine Yeniyol gazetesinin haberine göre 11.11.1937 Perşembe günü akşam saat 21.00 sularında Trabzon’da bir deprem olmuştur. İki saniye kadar sürdüğü söylenen deprem yıkıma yol açmamıştır.7
Kayıtlar incelendiğinde bahsi geçen tarihlerde deprem bulunmasa da 19361937 yıllarında Erzurum, Iğdır, Ağrı ve Azerbaycan dolaylarında deprem olayları bulunmaktadır. Kayıtlara geçmeyen küçük sarsıntıların hissedilmiş olması muhtemeldir.
1939 Erzincan Depremi ve Trabzon’a Etkisi
1939 yılında Erzincan ilimizde yaşanan deprem ülkemiz tarihinde önemli bir yer tutmaktadır. 26.12.1939 tarihinde saat 23.57’de meydana gelen deprem
[16:24, 23.11.2024] Muammer Günebakış Ozdemır: 7.8 büyüklüğünde ölçülmüş olup hem Erzincan’da hem de çevre illerde yıkıma sebep olmuştur. 30 binden fazla insan hayatını kaybederken, 100 binden fazla bina yıkılmıştır.3
Erzincan depreminin Trabzon üzerindeki etkisini detaylı ve net bir şekilde aktaran Yeniyol gazetesinin çeşitli haberleri, olduğu gibi aşağıda aktarılmıştır:
“Bu gece saat iki de, üçte ve beşte şiddetli üç zelzele olmuştur. Birinci sarsıntı otuz saniye devam etmiş, uykuda olan halk yataklarından fırlamış, birçokları bahçelere koşuşmuşlardır.
Saat iki buçuk ve dörtte iki hafif zelzele daha olmuştur. Sabaha kadar şiddetini muhafaza eden rüzgâr, saniyede on metre mesafe kat etmekte idi.
Aldığımız malumata göre şehir içinde hasarat epeycedir. Fırın, otel, evlerden sekiz on baca yıkılmış, bazı mahallattaki evlerin, bahçelerin, bölme iç ve dış duvarları yıkılmış, Konak Camii’nin alemi ve şerefesi yıkılmıştır.
Bazı evlerin binaların temelleri çatlamış, kiremitler kırılmış, kale duvarlarından 4,5 metre yıkılmış, tehlikeli evlerin halkı tahliye edilmiştir. İnhisarlar binasının bir kısmı çatlamış, tehlikeli vaziyete düşmüştür. Belediyece bu binanıntahliyesine teşebbüs olunmuştur. Şehirde insanca, eşyaca zayiat olmamıştır.
Vilayetimizin merkez, Yomra, kazalar köylerinde binaca hasarat epeyce yekün teşkil etmektedir. Henüz hakiki miktar ve vaziyet öğrenilememişse de, aldığımız resmi ve hususi malumata göre; Suva, Zangariya, Divranoz, Kisarna, Meseriya, Karlık köylerinde elli altmış kadar ev, dam, duvar kısmen yıkılmış ve insanca da Divranoz’da bir kadın ve bir erkek ezilmiş, Kisarna’da bir kadın yaralanmış, Kavala’da bir kadın enkaz altında kalmıştır.
Sürmene’de, Of’ta insan, hayvan zaiyatı olmadığı öğrenilmiş ve binaca hasarat haberi alınmamıştır. Yomra’da Kohali köyünde 4, Kavala’da iki, Masunelbala da 1 olmak üzere 7 ev yıkılmış, diğer köylerden haber alınamamıştır.
Vakfıkebir’de, Beşikdüzü’nde bir ev yıkılarak ankaz altında 4 çocuk kalmış, üçü kurtarılmış, 19i ölmüştür, Tonya’da jandarma karakolunun iç duvarları çatlamıştır. Akçaabat‘ta İnhisarların (Tekelin) büyük yeni modern tütün deposunun mühimce surette hasar gördüğü işitilmiştir.
Tirebolu’da da mühümce hasar ve bir ölü, üç yaralı olduğu haber alınmıştır. Zelzele merkezinin Muş olduğu haberi
teeyyüt etmektedir.”
İlk bilgilerde depremin merkezinin Muş olduğu zannedilse de ilerleyen günlerde gerçek daha iyi anlaşılmıştır. Nitekim 30 Aralık tarihli Yeniyol gazetesinde
şu bilgiler verilmiştir:
“Erzincan dümdüz olmuş. Bizim burada ancak serpintisini duyduğumuz sar
sıntı, İsviçre rasathanesinin sismografını kıran sarsıntıdır.”19
Evet, Aralık 1939’da Erzincan merkezli büyük deprem Trabzon’u da etkilemiştir. Depremden bir ay sonra Trabzon Valisi Osman Sabri Adal, gazeteler aracılığı ile deprem hakkında beyanat vermiştir.
1966 Depremi
10.10.1966 günü Trabzon’da meydana gelen deprem, dönemin Meteroloji Bölge Müdürü Nejat Akfırat tarafından şu şekilde duyurulmuştur: “10.10.1966 gününün gecesi saat 20.45’de vuku bulan deprem hadisesi Bölge Meteoroloji Müdürlüğünde mevcut bulunan sikletli barograf aletiyle tespit edildiği gibi, bir kısım vatandaşımızın da biraz duyduğu veya hissettiği öğrenilmiştir.
Bölgemiz mevkii ve yapı kaideleri bakımından çok az hissedilen bu deprem | güneyden gelmiş ve 1 saniye devam etmiştir. Vuku bulan bu depremin saadeti derecesini direkt alan alet elimizde yoktur.
Ancak dışarıda bulunan insanlardan pek azının fark ettiği evdekilerin ekserisinin duyduğu sallantıda eşyaların hafifçe titreyip sallandığı, kapıların gıcırdadığı durumuna istinaden Mercolli-Conconi ıskalasından bunun 4. Derecede bir deprem olduğu anlaşılmıştır.”
